На досвітку 22 чэрвеня 1941 года фашысцкая Германія, вераломна парушыўшы дагавор аб ненападзе, пачала вайну супраць Савецкага Саюза. На тэрыторыю Беларусі наступала самая магутная групоўка нямецкіх войскаў-група армій" Цэнтр " у складзе 4-й і 9-й палявых армій, 2-й і 3-й танкавых груп, усяго 50 дывізій. Іх падтрымлівалі 1600 баявых самалётаў.

З першага дня вайны Беларусь стала арэнай самых буйных бітваў. Першымі ўдар ворага прынялі памежнікі і перадавыя падраздзяленні войскаў прыкрыцця. Варожая авіяцыя бамбіла чыгуначныя вузлы, аэрадромы, а таксама Брэст, Гродна, Ваўкавыск, Баранавічы і іншыя беларускія гарады. Гераічна змагаліся пагранічнікі 17-га Брэсцкага, 86-га жнівеньскага, 87-га Ломжынскага, 88-га Шапятоўскага пагранічных атрадаў і савецкія лётчыкі.

У першыя гадзіны вайны Брэст і крэпасць былі падвергнуты масіраванаму артабстрэлу і авіябамбардыроўцы. Гераічны гарнізон Брэсцкай крэпасці звыш месяца ўпарта змагаўся з ворагам.

Доўгія тры гады знемагала пад фашысцкім ярмом беларуская зямля. Галоўным сродкам насаджэння тут свайго "новага парадку" нацысты абралі палітыку генацыду і масавага крывавага тэрору. Гітлераўцы чынілі нечуваныя зверствы, не шкадуючы ні жанчын, ні дзяцей. Канцлагеры, турмы, гета дзейнічалі практычна ў кожным раёне Беларусі. Усяго ў межах рэспублікі было створана 260 лагераў смерці і 70 гета. Толькі ў адным з іх, Трасцянецкім, загінулі 206,5 тыс.чалавек.

На франтах Вялікай Айчыннай змагаліся больш за 1,3 млн.беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі. Вайсковымі злучэннямі падчас вайны камандавалі 217 генералаў і адміралаў - беларусаў. Імёны многіх з іх сталі легендарнымі, іх ведалі на ўсіх франтах. У баях пад Масквой вызначыліся Леў Міхайлавіч Даватар, Аляксандр Ільіч Лізюкоў, Пётр Фёдаравіч Сычэнка. У адным з баёў на Курскай дузе лётчык Аляксандр Канстанцінавіч Гаравец збіў 9 варожых самалётаў. Зінаіда Міхайлаўна Тусналобава вынесла з поля бою 128 параненых байцоў. Пётр Іванавіч Купрыянаў у баі за вызваленне Латвіі закрыў сваім целам амбразуру дзота.

У гэтай вайне Беларусь страціла кожнага трэцяга жыхара-памяць пра іх будзе жыць вечна.