Беларуская энергасістэма створана ў 1931 годзе.Яе ўзначаліла арганізаванае 15 мая 1931 года раённае упраўленне дзяржаўна-электрычных станцый і сетак Беларускай ССР - «Белэнерга».
Ужо да канца 30-х гадоў вызначаная магутнасць Беларускай энергасістэмы дасягнула 129 МВт, а выпрацоўка электраэнергіі - 508 млн. кВт•г. У 1933 годзе дала ток Магілёўская ЦЭЦ, а праз год - Мінская ГЭС-2. У гэтым жа годзе была пачата цеплафікацыя Мінска.
Па заканчэнні Вялікай Айчыннай вайны беларуская энергетыка была практычна цалкам разбурана. Пасля вызвалення Беларусі ад нямецкіх акупантаў магутнасць электрастанцый складала ўсяго 3,4 МВт. Але дзякуючы самаадданай працы персаналу энергасістэмы і энергабудаўнікоў у самы кароткі час было адноўлена 13 электрастанцый і распачата будаўніцтва новых.
Напрыканцы 1960 года устаноўленая магутнасць электрастанцый склала 756 МВт, а вытворчасць электраэнергіі - 2,6 млрд. кВт•г. Былі пушчаныя турбаагрэгат на Бярозаўскай ГРЭС, Аршанскай ЦЭЦ, Наваполацкай ЦЭЦ, Магілёўскай ЦЭЦ-2, Лукомльскай ГРЭС. На электрастанцыях рэспублікі ўводзіцца абсталяванне на высокія і сверхкрытычныя параметры пара.
За кошт інтэнсіўнага будаўніцтва магутнай лініі электраперадачы ў 1965 годзе завяршылася фарміраванне Адзінай Беларускай энергасістэмы - усе электрастанцыі падключыліся на паралельную працу, а ўвод у эксплуатацыю ВЛ 330 кВ «Мінск-Вільнюс» дазволіў Беларусі далучыцца да Адзінай энергетычнай сістэмы Еўрапейскай Часткі СССР.
У 1984 годзе пачата праца па будаўніцтве падстанцыі напружаннем 750 кВ «Беларуская» ў раёне Слуцка, а ў 1986 - уведзены ў дзеянне ВЛ 750 кВ «Ігналінская АЭС - ПС «Беларуская» на напружанне 330 кB.
У адпаведнасці са структурнымі пераўтварэннямі ў энергетыцы СССР у 1988 годзе Белгалоўэнерга пераўтворваецца ў Беларускае тэрытарыяльнае энергетычнае аб'яднанне (ТЭО «Беларусэнерга»), а ў 1995 - у канцэрн «Белэнерга».
Найбольшае развіццё генеравальныя магутнасці энергасістэмы атрымалі ў 90-х гадах мінулага стагоддзя. У гэты перыяд уведзены ў эксплуатацыю магутныя энергаблокі: у 1992 - на Мінскай ЦЭЦ-4 250 МВт, у 1995 - на Гомельскай ЦЭЦ-2 180 МВт, у 1998 - на Аршанскай ЦЭЦ ПГУ 70 МВт, у 1999 - на Мінскай ЦЭЦ-5 330 МВт.
Беларуская энергетыка ўпэўнена ўвайшла ў трэцяе тысячагоддзе. Энергетычны комплекс рэспублікі дазваляе сёння паспяхова вырашаць задачу бесперабойнага і надзейнага энергазабеспячэння галін народнай гаспадаркі і насельніцтва Беларусі.
Найбуйнейшае і найбольш значнае прадпрыемства сярод абласных энергасістэм Рэспублікі Беларусь, з усталяванай магутнасцю 2419,25 МВт – РУП «Мінскэнерга», якое выпрацоўвае практычна 30% вырабляемай у рэспубліцы электраэнергіі і адпускаемай ў сістэме ДВА «Белэнерга» цеплавой энергіі, ажыццяўляе комплексную дзейнасць па вытворчасці, перадачы, размеркаванні і збыце электрычнай і цеплавой энергіі, накіраваную на забеспячэнне надзейнага і бесперабойнага энергазабеспячэння спажыўцоў горада Мінска і Мінскай вобласці. Прадпрыемства размешчана ў цэнтры абласных энергетычных аб'яднанняў, злучаючы іх у адзіную рэспубліканскую энергасістэму.
Гісторыя энергетыкі Міншчыны непарыўна звязана з гісторыяй і лёсам нашай краіны. Яна перажывала ўсе цяжкія гады яе выпрабаванняў і прайшла ўсе самыя яркія этапы аднаўлення. Роўна 125 год яна сагравае і асвятляе наш кожны новы дзень.
Першыя крыніцы электраэнергіі ў Мінску былі ўведзены ў эксплуатацыю ў студзені 1895 года. Тады на электрычна-вадаправоднай станцыі - вадакачальне «Эльвод» ? зарабілі паравыя машыны па 100 і 50 к. с. з дынама-машынамі напругай 110 В пастаяннага току. Акрамя вадападачы былі электрыфікаваныя дамы губернатара, архірэя і Захар’еўская вуліца.
З часам патрэба ў электраэнергіі расце. І гэта становіцца падставай для будаўніцтва ў 1904 годзе новага будынка электрастанцыі праз раку Свіслач, а да 1917 года гэтая электрастанцыя была ўжо абсталявана трыма дызелямі і двума паравымі турбінамі сумарнай магутнасцю 1400 к. с.
За доўгія гады свайго функцыянавання Мінская энергетычная сістэма і Аб'яднаная энергетычная сістэма Рэспублікі Беларусь у цэлым прайшлі складаны шлях. Разбураныя ў выніку Першай сусветнай вайны, белапольскай і нямецкай акупацый электрастанцыі пачынаюць аднаўляцца толькі бліжэй да 1930 года.
Так, ужо ў 1927 годзе, рэканструкцыя і пашырэнне станцыі, абумоўленыя пускам у 1930-х гадах трамвайнага транспарту, дазволілі павялічыць магутнасць ГЭС-1 да 6,7 МВт. А ў сакавіку 1934 года была пушчаная 1-я чарга Мінскай ГЭС-2 (пасля ЦЭЦ-2) магутнасцю 6,8 МВт. У 1940 годзе пачаліся работы па пуску другой чаргі ГЭС-2. Цэлы шэраг невялікіх электрастанцый быў пабудаваны ў райцэнтрах Міншчыны. Да гэтага часу выпрацоўка электраэнергіі ў рэгіёне складала больш 82 МВт•ч.
У 1940 годзе ў Наркамаце электрастанцый СССР было прадугледжана будаўніцтва ў Беларускай ССР шэрагу электрастанцый, у тым ліку ЦЭЦ. Аднак планы разбурыла вайна.
Аднаўленне энергетычнай гаспадаркі, разбуранай у гады Вялікай Айчыннай вайны, пачалося толькі ў 1944 годзе.
Новы імпульс развіццю энергетыкі Мінска і вобласці надало стварэнне ў снежні 1962 года раённага упраўлення энергетыкі і электрыфікацыі «Мінскэнерга».
Родапачынальнікам прадпрыемствы сталі Мінскія абласныя сеткі, у склад якіх уваходзілі пяць падраздзяленняў ? гарадскія сеткі, цепласеткі, ЦЭЦ-2, энерганагляд, а такжа Мінскія, Слуцкія, Барысаўскія і Маладзечанскія электрасеткі.
У цэлым перыяд з 1960 па 1980 год стаў для Мінскай энергасістэмы часам пераўтварэнняў. Далей ужо ў 80-х сфармаваўся, якасна змяніўся склад энергетычных магутнасцяў, у выніку Мінская энергасістэма ператварылася ў адну з буйнейшых у рэспубліцы. І гэты статус захоўваецца па сённяшні дзень.
На пачатак 90-х гадоў у склад Вытворчага аб'яднання энергетыкі і электрафікацыі Мінскай вобласці ўваходзіла 14 структурных адзінак. Сярод іх: ЦЭЦ-3, ЦЭЦ-4, Жодзінская ЦЭЦ, ЦЭЦ-5, якая яшчэ будавалася, Мінскія цепласеткі з ЦЭЦ-2 і іншыя.
Цікавым і насычаным быў перыяд другой паловы і канца 90-х. Ён адзначыўся ўкараненнем сучасных тэхналогій пры будаўніцтве цеплавых сетак – цеплатрасы пачалі пракладвацца з прымяненнем ПІ-трубаправодаў. Велізарная праца таксама была праведзена над павышэннем надзейнасці электрычных сетак усіх напружанняў.
Надзейнае і бесперабойнае забеспячэнне спажыўцоў Мінска і Мінскай вобласці было і застаецца асноўнай задачай РУП «Мінскэнерга». Прадпрыемства даражыць сваёй гісторыяй і беражліва захоўвае лепшыя традыцыі адданасці справе і адказнасці для новага пакалення энергетыкаў, для тых, хто заўтра будзе адказваць за святло і цяпло новага дня.
Крыніца: https://minskenergo.by/belenergosystem-90-let/?lang=be
З гісторыі філіяла «Энергазбыт» РУП «Мінскэнерга»
Да пачатку Вялікай Айчыннай вайны ў складзе Упраўлення сетак і падстанцый Беларусэнерга, якое паклала пачатак фарміраванню Беларускай энергасістэмы, быў створаны абаненцкі аддзел, які ў кастрычніку 1944 года пераўтварылі ў самастойную структурную адзінку - Энергазбыт з падначаленнем РЭУ «Беларусэнерга». Першым яго дырэктарам стаў В.П.Баршчоў. Тады падраздзяленне размяшчалася на Мінскай ЦЭЦ-2, а яго штат складаўся ўсяго з сямі чалавек.
У пасляваенныя гады ў гарадах рэспублікі адчуваўся вялікі дэфіцыт электраэнергіі. Да канца 1945 года ў Мінску працавалі толькі маламагутныя энергааб'екты: электрастанцыя на гарбарным заводзе «Бальшавік», энергапоезд на ЦЭЦ-2 магутнасцю 3 000 кВт, турбіна на ГЭС-1 магутнасцю 1 200 кВт і некалькі дробных электрастанцый на іншых аб'ектах народнай гаспадаркі. Для прамысловых прадпрыемстваў усталёўваліся найстражэйшыя ліміты па магутнасці і выдатку электраэнергіі, захаванне якіх рэгулярна кантралявалася. Перавышэнне лімітаў каралася штрафамі на суму ад 100 да 10 000 рублёў.
У той час у беларускай сталіцы налічвалася ўсяго 15 000 бытавых абанентаў. Насельніцтву дазвалялася расходаваць 10-20 кВт•г у месяц, пры гэтым катэгарычна забаранялася карыстацца якімі-небудзь электранагравальнымі прыборамі. Штодня трансфарматарныя падстанцыі, ад якіх былі запітаны бытавыя спажыўцы, адключаліся ў вячэрні час і ўключаліся ноччу. Так працягвалася на працягу шэрагу гадоў.
Па меры аднаўлення Мінска развіваўся і Энергазбыт. Былі створаны фабрычна-завадская інспекцыя, абаненцкая служба і група рэжымаў. У 1962 годзе былі сфармаваныя раённыя энергетычныя упраўленні, а аддзяленні Энергазбыту аб'ядналі з электрасеткамі. Пры гэтым інспекцыі былі выдзеленыя з складу аддзяленняў і падпарадкаваныя інспекцыі цэнтральнага Энергазбыту. Вопыт працы паказаў, што такая структура сябе не апраўдвае, і неўзабаве аддзяленні Энергазбыту зноў аддзялілі ад электрасетак, а інспекцыі падпарадкавалі кіраўніцтву аддзяленняў на месцах.
З красавіка 1981 года прадпрыемства «Энергазбыт» у адпаведнасці з загадам Мінэнерга СССР ад 23 кастрычніка 1980 г. перайменавана ў Прадпрыемства дзяржаўнага энергетычнага нагляду і збыту энергіі «Энерганагляд» РЭУ «Мінскэнерга».
Ва ўмовах фарміравання рыначных адносін у электраэнергетыцы загадам генеральнага дырэктара РУП «Мінскэнерга» ад 13 жніўня 2003 г. №442 «Аб стварэнні філіяла «Энергазбыт» у мэтах выканання загадаў прэзідэнта Беларускага дзяржаўнага энергетычнага канцэрна «Белэнерга» ад 21 лютага 2002 г. №41 «Аб удасканаленні арганізацыі работы па збыце энергіі» і ад 19 лютага 2003 г. №37 «Аб мерах па рэфармаванні органаў Дзяржнагляду» ажыццеўлены падзел «Энерганагляду» на філіялы «Энергазбыт» і «Энерганагляд».
Сёння філіял «Энергазбыт» РУП «Мінскэнерга» ? гэта вялікі калектыў, больш за 1 400 чалавек. У яго склад уваходзяць 3 аддзяленні ў Мінску, 7 міжраённых аддзяленняў і 20 вытворча-збытавых участкаў у Мінскай вобласці. Па стане на 01.01.2021 ў філіяле зарэгiстравана 1 494 327 абанентаў электрычнай энергіі, 20 044 абанента цеплавой энергіі, знаходзіцца на абслугоўванні 1 554 995 прыбораў уліку электраэнергіі.
